Budowa wiaty w świetle przepisów prawa

Prawo budowlane posługuje się pojęciem „wiata”. Ustawodawca nie wprowadził jednocześnie definicji takiego obiektu. Podczas planów inwestycyjnych należy więc posiłkować się orzecznictwem. Przeczytaj dzisiejszy artykuł i dowiedz się, czym jest wiata, czy aby ją postawić konieczne jest uzyskanie pozwolenia na budowę i w jakiej odległości od granicy działki może się ona znaleźć.

Budowa wiaty a pozwolenie na budowę – wymogi prawne

Przepisy prawa budowlanego posługują się pojęciem „wiaty”. Inwestor przed budową takiego obiektu powinien zweryfikować, jakie procedury (formalności) w danym przypadku będą miały zastosowanie.

Zgodnie z przepisami Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (dalej: pb) nie wymaga pozwolenia na budowę, natomiast wymaga zgłoszenia budowa wolno stojących wiat o powierzchni zabudowy do 35 m2, przy czym łączna liczba tych obiektów na działce nie może przekraczać dwóch na każde 500 m2 powierzchni działki (art. 29 ust. 1 pkt 14 pb). 

Zgłoszenia wymaga także budowa wiat o prostej konstrukcji, związanych z produkcją rolną, o powierzchni zabudowy do 300 m2, przy rozpiętości konstrukcji nie większej niż 7 m i wysokości nie większej niż 7 m. Obszar oddziaływania takich wiat musi mieścić się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane (art. 29 ust. 1 pkt 32 pb).

Jeszcze mniej restrykcyjne są przepisy w odniesieniu do działki, na której znajduje się budynek mieszkalny, lub przeznaczonej pod budownictwo mieszkaniowe. Ustawodawca dopuszcza budowę wiat bez obowiązku zdobywania pozwolenia na budowę lub zgłoszenia, o ile wiata ma powierzchnię zabudowy do 50 m2. Jednocześnie łączna liczba tych wiat na działce nie może przekraczać dwóch na każde 1000 m2 powierzchni działki (art. 29 ust. 2 pkt 2 pb). 

Dopełnianie formalności nie jest również wymagane w przypadku wiat o prostej konstrukcji, związanych z produkcją rolną, o powierzchni zabudowy do 150 m2, przy rozpiętości konstrukcji nie większej niż 6 m i wysokości nie większej niż 7 m. Jednocześnie obszar ich oddziaływania musi mieścić się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane (art. 29 ust. 2 pkt 33 pb).

Budowa wiaty – orzecznictwo

Chociaż przepisy wydają się jasne, brak definicji wiaty w Prawie budowlanym może prowadzić do nieporozumień. W przypadku, gdy organ stwierdzi, że dany obiekt jednak nie jest wiatą, może m.in. nałożyć na inwestora karę grzywny oraz zobowiązać go do rozebrania tzw. samowoli budowlanej. O tym, czym jest samowola budowlana, przeczytasz w artykule: Czym jest samowola budowlana?

Warto przywołać definicję wiaty zawartą w Słowniku języka polskiego PWN. Każe ona rozumieć wiatę jako lekką budowlę w postaci dachu wspartego na słupach, wzniesioną np. nad przystankiem lub parkingiem. 

W orzecznictwie – oprócz definicji słownikowej – bardzo często przywoływana jest definicja wiaty zawarta w załączniku do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1999 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych (PKOB). Zgodnie z nią, za szczególny rodzaj budynku uważa się wiatę, która stanowi pomieszczenie naziemne, nie obudowane ścianami ze wszystkich stron lub nawet w ogóle ścian pozbawione.

Jak przypomniano w Wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 kwietnia 2020 r. sygn. akt II OSK 1082/19, w orzecznictwie sądowoadministracyjnym wskazuje się, że brak ustawowej definicji wiaty oznacza, że kwalifikacja tego pojęcia wymaga każdorazowo oceny organów. Analiza tego orzecznictwa wskazuje, iż w sposób jednolity przyjmuje się, że wiata to samodzielna, lekka budowla, posiadająca dach, niekiedy ściany, której celem jest ochrona miejsca lub rzeczy przed oddziaływaniem atmosferycznym (deszczem, śniegiem, wiatrem).

Traktowanie wiaty jako budowli każe odróżniać ją od obiektów małej architektury. O tym, czym jest obiekt małej architektury przeczytasz w artykule: Obiekt małej architektury – co to?.

Budowa wiaty a odległość od działki

W przypadku budowy wiaty występują kontrowersje, czy należy stosować przepisy o odległości od granicy działki. Zgodnie z pierwszym poglądem, skoro wiata nie spełnia wymogów definicji zawartych w art. 3 pkt 2 ustawy Prawo budowlane i nie jest budynkiem, to nie odnoszą się do niej unormowania Rozporządzenia z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (dalej: rozporządzenie), w tym zawarte m.in. w § 12, § 13, § 57-60 i § 270. Przepisy te odnoszą się bowiem do warunków, jakie winny spełniać budynki i pomieszczenia w budynkach w zakresie odległości od granicy działek, jak i od innych obiektów, nasłonecznienia i zacienienia oraz usytuowania z uwagi na bezpieczeństwo pożarowe (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 24 czerwca 2015 r. sygn. akt II SA/Gd 203/15).

Drugie stanowisko każe traktować wiaty gospodarcze (np. magazynowe, garażowe) jako budowle spełniające funkcje użytkowe budynków, a tym samym jako podlegające przepisom określającym warunki usytuowania takiego obiektu na działce (§ 2 ust. 1 rozporządzenia).

Jak argumentowano w Wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 marca 2021 r. sygn. akt II OSK 1594/18, jeśli budowla (wiata) pełni określoną funkcję użytkową budynku to stosuje się wobec niej przepisy rozporządzenia, w tym m.in. § 12 regulujący wymagane odległości od granicy z sąsiednią działką budowlaną. Jednak niezbędnym do tego warunkiem jest precyzyjne i niewadliwe ustalenie, że wiata służy celom użytkowym budynku, najczęściej gospodarczego, np. do przechowywania opału, sprzętu rolniczego itp. Sposób usytuowania na działce wiaty spełniającej funkcje użytkowe budynku, jej forma, konstrukcja, rozwiązania techniczne mają wpływ na możliwość zagospodarowania sąsiedniego terenu.

W świetle powyższego, przy lokalizowaniu i budowie wiaty należy zachować ostrożność, aby nie narazić się na konsekwencje związane z samowolą budowlaną.

Budowa wiaty a przepisy prawa – podsumowanie

Kwestie związane z budową wiaty mogą być źródłem licznych wątpliwości, zwłaszcza wobec braku ustawowej definicji takiego obiektu. Różnice w interpretacjach przekładają się na to, jak budowa wiaty zostanie potraktowana na gruncie prawa budowlanego. Ma to zasadnicze znaczenie m.in. dla formalności, jakie należy spełnić przed rozpoczęciem inwestycji, dla określenia minimalnych odległości od granic działki, jak i rozstrzygnięć dotyczących ewentualnych zarzutów o samowolę budowlaną.

Warto pamiętać, że każdy przypadek wymaga indywidualnej analizy. Dla uniknięcia błędów i nieporozumień dobrze jest skonsultować się z wykwalifikowanym prawnikiem. Ekspert pomoże ustalić, czy planowany obiekt w świetle przepisów może rzeczywiście zostać uznany za wiatę, wyjaśni formalności oraz zweryfikuje, czy inwestycja spełnia inne wymogi prawne. Dzięki takiemu wsparciu inwestor zminimalizuje ryzyko pojawienia się kosztownych komplikacji lub konieczności prowadzenia dodatkowych postępowań administracyjnych.

Źródła:

• Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1999 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych (PKOB)

• Słownik języka polskiego, PWN (https://sjp.pwn.pl/)

• Rozporządzenie z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie

• Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 kwietnia 2020 r. sygn. akt II OSK 1082/19

• Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 24 czerwca 2015 r. sygn. akt II SA/Gd 203/15

• Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 marca 2021 r. sygn. akt II OSK 1594/18