Inwestycje w OZE w reformie planowania przestrzennego

Prezydent podpisał ustawę, która mocno zmienia zasady lokalizowania instalacji odnawialnych źródeł energii. Jak regulacje wpłyną na inwestorów, którzy będą chcieli postawić dużą farmę fotowoltaiczną? Przeczytaj nasz artykuł i zapoznaj się z nowelizacją przepisów.

Ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw (dalej: nowelizacja), bardzo mocno zmienia warunki inwestowania w odnawialne źródła energii (OZE).

Zgodnie z dotychczasowymi przepisami lokalizowanie tzw. mikroinstalacji oraz pozostałych instalacji odnawialnych źródeł energii wytwarzających energię elektryczną z energii promieniowania słonecznego, będących urządzeniami innymi niż wolnostojące, odbywa się na podstawie planu miejscowego (MPZP) lub – jeżeli nie został uchwalony – na podstawie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu (decyzja WZ).

Decyzje takie bez większych ograniczeń wydaje się dla terenów inwestycyjnych, nieużytków i gruntów rolnych od klasy IV wzwyż. Dla gruntów rolnych klas I-III wymagana jest natomiast zgoda ministra właściwego do spraw rozwoju wsi (art. 7 ust. 2 Ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych, dalej: uogrl). Do wyjątków należą sytuacje, gdy grunty wymienionych klas spełniają łącznie następujące warunki (art. 7 ust. 2a uogrl):

• • co najmniej połowa powierzchni każdej zwartej części gruntu zawiera się w obszarze zwartej zabudowy;
•  
  • grunty położone są w odległości nie większej niż 50 metrów od granicy najbliższej działki budowlanej;
•  
  • grunty położone są w odległości nie większej niż 50 metrów od drogi publicznej;
•  
  • powierzchnia gruntów nie przekracza 0,5 ha, bez względu na to, czy stanowią jedną całość, czy stanowią kilka odrębnych części.

Ograniczenia w lokalizowaniu OZE

Nowelizacja zmienia przywołany powyżej art. 7 ust. 2a uogrl. Zgodnie z jego nowym brzmieniem, nie wymaga uzyskania zgody ministra właściwego do spraw rozwoju wsi przeznaczenie na cele nierolnicze i nieleśne gruntów rolnych stanowiących użytki rolne klas I-III położonych na obszarze uzupełnienia zabudowy w rozumieniu przepisów o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Obszary uzupełnienia zabudowy mają być terenami wyznaczanymi (fakultatywnie) przez samorządy w tzw. planach ogólnych gmin, czyli dokumentach zastępujących obecne studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego (art. 13a ust. 4 pkt. 2 lit a znowelizowanej Ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, dalej: upzp).

Zgodnie z nowelizacją, lokalizowanie niezamontowanych na budynku instalacji odnawialnych źródeł energii możliwe będzie na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (art. 14 ust. 6a pkt 2 upzp):

• • na użytkach rolnych klasy I-III i gruntach leśnych,
•  
  • na użytkach rolnych klasy IV dla instalacji o mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 150 kW lub wykorzystywanych do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania energii elektrycznej,
•  
  • na gruntach innych niż wskazane powyżej dla instalacji o mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 1000 kW.

Legislator zaznaczył, że w powyższych przypadkach uzyskanie zmiany zagospodarowania terenu możliwa będzie także na podstawie decyzji WZ do dnia utraty mocy studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, czyli 31 grudnia 2025 r. (art. 58 nowelizacji).

Jeżeli ustalenia MPZP przewidują możliwość lokalizacji budynków, to na tych budynkach inwestor bez ograniczeń zamontuje mikroinstalacje oraz instalacje wytwarzające energię z promieniowania słonecznego. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy plan tego wyraźnie zabrania (art. 15 ust. 4 upzp).

W przypadku inwestycji w OZE nie będzie też obowiązywać zasada dobrego sąsiedztwa (art. 61 ust. 3 pkt 3 upzp), która nakazuje m.in. zachowanie kontynuacji zabudowy w zakresie jej parametrów, cech i tzw. wskaźników kształtowania.

Plan ogólny gminy a inwestycje w OZE

Podstawą do wydania decyzji WZ dla inwestycji w OZE będą założenia planu ogólnego gminy (art. 13a ust. 5 pkt 1 upzp), w którym można wyznaczyć miejsce dla tego typu instalacji.

Dodatkowo w planach ogólnych zostaną ustanowione tzw. strefy planistyczne. Jak wskazuje legislator w uzasadnieniu nowelizacji, domyślnie realizacja inwestycji w OZE ma być dopuszczalna na obszarze trzech stref:

• • gospodarczej,
•  
  • górnictwa,
•  
  • otwartej.

Wydawanie decyzji WZ w gminach, gdzie nie ma uchwalonego planu ogólnego nie będzie możliwe po 31 grudnia 2025 r. (art. 59 ust. 3 nowelizacji). Jednocześnie decyzje WZ uprawomocnione przed tym terminem zachowają bezterminową ważność, natomiast „wuzetki” wydawane od 1 stycznia 2026 r. utracą ją po 5 latach, licząc od dnia uprawomocnienia (art. 64c upzp).

Zintegrowany plan inwestycyjny a instalacje odnawialnych źródeł energii

Nowelizacja wprowadza możliwość uchwalenia tzw. zintegrowanego planu inwestycyjnego (ZPI), który jest formą planu miejscowego sporządzoną z udziałem inwestora. W przypadku ZPI możliwe będzie, w niektórych sytuacjach, uchwalenie go w drodze tzw. postępowania uproszczonego, m.in. niewymagającego zgody rady gminy.

Legislator dopuszcza drogę uproszczoną, gdy plan miejscowy albo jego zmiana dotyczą wyłącznie lokalizacji instalacji odnawialnych źródeł energii (art. 27b ust. pkt 1 upzp), a także uchylenia zakazów montowania na budynkach instalacji odnawialnych źródeł energii wykorzystujących do wytwarzania energii wyłącznie energię promieniowania słonecznego lub lokalizacji mikroinstalacji (art. 27b ust. 2 pkt k upzp).

Jednocześnie postępowania uproszczonego nie będzie można przeprowadzić, jeśli planowana inwestycja w OZE ma wiązać się ze zmianą przeznaczenia gruntów rolnych klas I-III i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne (art. 27b ust. 2 pkt 2 upzp).

Inwestycje w OZE a rejestr urbanistyczny

Ciekawym rozwiązaniem z punktu widzenia inwestorów chcących w zmienionej sytuacji prawnej zainwestować w OZE wydaje się opcja skorzystania z instrumentu, jakim będzie rejestr urbanistyczny.

Zgodnie z art. 67d ust. 1 upzp, organy mają w nim gromadzić informacje i dane z zakresu planowania i zagospodarowania przestrzennego, w tym dane przestrzenne.

Rejestr będzie narzędziem interaktywnym. Posłużenie się nim może pomóc odszukać teren, na którym zgodnie z planem miejscowym lub planem ogólnym dozwolona jest realizacja inwestycji w odnawialne źródła energii.

Inwestycje w OZE w reformie planowania przestrzennego – podsumowanie

Wydaje się, że po wejściu w życie zmian legislacyjnych inwestowanie w OZE może stać się utrudnione. Większe inwestycje będą lokalizowane wyłącznie na podstawie planu miejscowego, a jeżeli go nie uchwalono – na podstawie decyzji WZ, ale jedynie do dnia 31 grudnia 2025 r.

Wyjątek zrobiono dla instalacji OZE na budynkach (bez względu na ich moc), których montaż umożliwiono zawsze, jeżeli tylko MPZP wyraźnie tego nie zabrania.

Inwestycje w odnawialne źródła energii – w razie braku planu miejscowego – wymagać będą wydania decyzji WZ, która dodatkowo musi pozostawać w zgodzie z zapisami planu ogólnego (jeśli on obowiązuje). Jeżeli jednak samorządy nie zdążą uchwalić planu ogólnego do dnia 31 grudnia 2025 r., to uzyskanie decyzji WZ stanie się niemożliwe.

Nowelizacja nic nie zmieni w przypadku energetyki wiatrowej. Zostały odrzucone proponowane przez Senat poprawki, w których przewidywano możliwość uchwalenia zintegrowanego planu inwestycyjnego także dla elektrowni wiatrowych.

Źródła:

• Ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw
• Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
• Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych