Zmiana lasu na użytek rolny – czy jest możliwa?

zmiana lasu na użytek rolny

Zastanawiasz się, czy możesz zamienić swój las w użytek rolny? Ustawa o lasach daje taką możliwość, ale droga do uzyskania zgody może być długa i wymaga mocnych argumentów. Sprawdź, co zrobić, aby z sukcesem przejść przez formalności i zmienić las na użytek rolny. Po takim przekształceniu na gruntach możliwa będzie działalność rolna, a w przyszłości – po ich odrolnieniu – nawet inwestycje budowlane.

Spis treści
    Add a header to begin generating the table of contents

    Czy można przekształcić las w użytek rolny – podstawa prawna

    Prawo nie wyklucza sytuacji, w których grunty leśne mogą zostać zamienione na użytki rolne. Zgodnie z art. 13 ust. 2 Ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (dalej: uol), zmiana lasu na użytek rolny jest dopuszczalna w przypadkach szczególnie uzasadnionych potrzeb właścicieli lasów.

    Stosowną decyzję wydaje odpowiednio (art. 13 ust. 3 uol):

    • dyrektor regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych (na wniosek nadleśniczego) – w stosunku do lasów stanowiących własność Skarbu Państwa;
    • starosta (na wniosek właściciela lasu) – w stosunku do lasów niestanowiących własności Skarbu Państwa.

    Zmiana lasu na użytek rolny a decyzja środowiskowa

    Uzyskanie decyzji o zmianie lasu w użytek rolny nie jest przy tym sprawą łatwą. W wielu przypadkach wiąże się z koniecznością uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (art. 72 ust. 1 pkt 9 Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko). Zgodnie z § 3 ust. 1 pkt 88 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko zalicza się bowiem zmianę lasu, innego gruntu o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha pokrytego roślinnością leśną – drzewami i krzewami oraz runem leśnym – lub nieużytku na użytek rolny:

    • jeżeli dotyczy lasów łęgowych, olsów lub lasów na siedliskach bagiennych,
    • jeżeli dotyczy enklaw pośród użytków rolnych lub nieużytków, 
    • na obszarach objętych formami ochrony przyrody lub w otulinach form ochrony przyrody,
    • w granicach administracyjnych miast,
    • o powierzchni nie mniejszej niż 1 ha, inne niż wymienione powyżej.

    Dodatkowo konieczne będzie m.in. udowodnienie organowi, że zmiana ma na celu szczególnie uzasadnione potrzeby właściciela lasu. Jednocześnie przepisy nie wyjaśniają ani co należy rozumieć pod pojęciem szczególnie uzasadnionych potrzeb właściciela lasu, ani jakie dokumenty powinno się organowi przedstawić (załączyć do wniosku). 

    Skontaktuj się z nami w celu ustalenie szczegołów

    Potrzebujesz indywidualnego podejścia do Twojej sprawy?

    Skontaktujemy się z Tobą

    Nie masz czasu w tej chwili? Wypełnij formularz

    Blank Form (#2)

    Zmiana lasu na użytek rolny – wybrane orzecznictwo

    Przede wszystkim, jak zauważono w Wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 18 maja 2021 r. sygn. akt II SA/Bk 326/21, sam fakt, że właściciel działki nie jest zainteresowany prowadzeniem na niej gospodarki leśnej, a wolałby prowadzić gospodarkę rolną, nie stanowi wystarczającej przesłanki do żądanej zmiany przeznaczenia działki i nie powoduje, że organy winny się do tego wniosku przychylić.

    Co do zasady, potrzeba przekształcenia lasu powinna być też konkretna i realna. Jak zauważono w Wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 15 września 2016 r. sygn. akt II SA/Bk 463/16, dążenie do poprawienia sytuacji materialnej w przyszłości na wypadek powrotu do kraju z emigracji, przy braku skonkretyzowanej daty powrotu do ojczyzny, nie stanowi szczególnie uzasadnionej potrzeby właściciela lasu przemawiającej za udzieleniem zezwolenia na zmianę lasu na użytek rolny.

    W Wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 4 grudnia 2023 r. sygn. akt II SA/Bk 818/23, sąd podkreślił, że wykładnia językowa zwrotu „szczególnie uzasadniona potrzeba” wskazuje na „konieczność, mus, niezbędność, przymus sytuacyjny”. Zmiana przekształcenia lasu w użytek rolny musi być zatem dla właściciela lasu czymś absolutnie niezbędnym w danej sytuacji. Wyjątkowość sytuacji podmiotu ubiegającego się o zezwolenie na zmianę na użytek rolny gruntu leśnego, postrzegana poprzez pryzmat obowiązków ciążących na nim jako właścicielu lasu, określonych ustawą o lasach oraz poprzez pryzmat celów ustawy o lasach, powinna mieć wagę przewyższającą wartości chronione ustawą o lasach.

    Co istotne, w Wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 18 lutego 2020 r. II SA/Kr 1323/19 sąd zastrzegł, że nie można w interpretacjach art. 13 ust. 2 uol iść w skrajności. Nieuprawnione jest zatem rozumienie szczególnej potrzeby wyłącznie jako „tarapaty, niebezpieczeństwo, nieszczęście, ubóstwo, bieda”. Jak argumentował sąd, w przywołanym przepisie nie chodzi o zagrożenie egzystencji właściciela, ale o coś co jest mu potrzebne, nieodzowne.

    Jak zauważono w Wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 23 lipca 2015 r. sygn. akt II SA/Go 312/15, na pozytywne rozstrzygnięcie możliwości zamiany lasu na grunt rolny decydujący wpływ mają okoliczności obiektywne oraz słuszny interes społeczny. Przy czym fakt możliwości ewentualnego powstania na rynku pracy dodatkowego miejsca pracy nie jest przesłanką, która sama przez się przemawiałaby za uwzględnieniem wniosku i przesądzała, że jest to zgodne z interesem społecznym.

    W wielu orzeczeniach podkreślano, że organ musi samodzielnie ocenić przedstawione dowody. Dlatego, jeśli odmawia się zamiany lasu na grunty rolne, nie powinno się uzasadniać tej decyzji wyłącznie sprzeciwem innych podmiotów. Dla przykładu, fakt, że dyrektor zespołu parków krajobrazowych oraz nadleśniczy występujący w imieniu Lasów Państwowych nie wyrazili zgody na wylesienie nie może mieć istotnego wpływu na rozstrzygnięcie sprawy, gdyż z powołanego przepisu wyraźnie wynika, że zmiana lasu na użytek rolny uzależniona jest jedynie od woli właściciela lasu i jego uzasadnionych potrzeb (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 20 grudnia 2010 r. sygn. akt II SA/Lu 520/10).

    Kara za samowolne odlesienie

    Trzeba wiedzieć, że za bezprawną zmianę lasu na uprawę rolną grozi kara grzywny. Może zostać również orzeczony obowiązek przywrócenia gruntów do stanu poprzedniego (art. 160 § 1-2 Ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń).
    Dodatkowo można narazić się na wysokie kary za nielegalną wycinkę drzew lub za złamanie innych przepisów o ochronie przyrody.

    Zmiana lasu na użytek rolny – podsumowanie

    Ustawa o lasach nie wyklucza możliwości zmiany lasu na użytek rolny, jednak uzyskanie odpowiedniej decyzji wymaga spełnienia rygorystycznych warunków. Zawsze niezbędne jest wykazanie „szczególnie uzasadnionych potrzeb” właściciela lasu. Jak wskazują przywołane orzeczenia, samo niezadowolenie z dotychczasowego przeznaczenia działki czy chęć podjęcia w przyszłości działalności rolniczej to za mało, aby organy pozytywnie rozpatrzyły taki wniosek. Konieczne jest natomiast wykazanie faktycznego, wyjątkowego przymusu sytuacyjnego, który uzasadniałby zmianę przeznaczenia gruntu leśnego na rolne. Jednocześnie skrajnością jest utożsamianie szczególnej potrzeby wyłącznie z sytuacjami zagrożenia dla egzystencji właściciela.

    Sądy podkreślają, że ostateczna ocena okoliczności należy do organu rozstrzygającego, a brak zgody innych podmiotów (np. nadleśniczego czy dyrektora zespołu parków krajobrazowych) nie zawsze przesądza o odmowie. Każda sprawa rozpatrywana jest indywidualnie w ramach tzw. uznania administracyjnego, z uwzględnieniem zarówno interesu właściciela, interesu społecznego, jak i wartości chronionych ustawą o lasach. 

    W związku z brakiem szczegółowych wytycznych ustawowych oraz różnorodnością możliwych sytuacji, kluczowe staje się umiejętne uzasadnienie wniosku oraz poparcie go odpowiednią dokumentacją. Przed przystąpieniem do działań warto zasięgnąć profesjonalnej porady prawnej. Pozwoli to odpowiednio ocenić szanse na powodzenie, skompletować właściwe dowody i uniknąć błędów uniemożliwiających zmianę lasu na użytek rolny.

    Źródła:

    • Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach

    • Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko

    • Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko

    • Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 18 maja 2021 r. sygn. akt II SA/Bk 326/21

    • Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 15 września 2016 r. sygn. akt II SA/Bk 463/16

    • Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 4 grudnia 2023 r. sygn. akt II SA/Bk 818/23

    • Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 23 lipca 2015 r. sygn. akt II SA/Go 312/15

    • Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 20 grudnia 2010 r. sygn. akt II SA/Lu 520/10

    • Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń

    • Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 18 lutego 2020 r. sygn. akt II SA/Kr 1323/19

    analiza chłonności działki
    Nieruchomości

    Analiza chłonności działki – na co zwrócić uwagę?

    Każda działka jest inna. Aby móc w pełni ocenić potencjał danego terenu, a także zidentyfikować ewentualne zagrożenia, konieczne jest przeprowadzenie gruntownej analizy. Wymaga ona zapoznania …

    Czytaj →
    wniosek o wykup nieruchomosci przez gmine
    Nieruchomości

    Wniosek o wykup nieruchomości przez gminę w związku ze zmianą MPZP

    Osoby poszkodowane przez zapisy planu miejscowego (szkoda planistyczna) mogą dochodzić roszczeń od gminy. W dzisiejszym artykule podpowiadamy, jak napisać wniosek o wykup nieruchomości oraz jak …

    Czytaj →