Zawieszenie postępowania o WZ – jak nie stracić szansy na uzyskanie warunków zabudowy?

W 2026 r. zmienią się przepisy dotyczące warunków zabudowy (WZ). Wielu inwestorów dąży do jak najszybszego uzyskania „wuzetek” na starych zasadach, ponieważ uznawane są one za korzystniejsze. Okazuje się, że może to nie być takie proste. Urzędy są obecnie „zakorkowane” wnioskami. Dodatkowo w niektórych przypadkach można zawiesić postępowanie o wydanie WZ. Wyjaśniamy, w jakich sytuacjach do tego dochodzi i czy można temu przeciwdziałać.

Dlaczego w sprawie ustalenia warunków zabudowy liczy się obecnie czas?

Od początku 2016 r. bezterminowe obecnie „wuzetki” będą wydawane czasowo (wygasną po 5 latach). Do końca czerwca gminy muszą uchwalić tzw. plany ogólne, a od lipca decyzje WZ zostaną bezpośrednio powiązane z tymi dokumentami. Skutkuje to tym, że jeżeli nie będzie planu, to nie będzie można wydawać WZ. Więcej o zmianach w warunkach zabudowy można znaleźć artykule:

• Zmiany w warunkach zabudowy od 2026 roku

W praktyce możliwości uzyskania decyzji na starych zasadach gwałtownie się kurczą, a każda zwłoka działa na niekorzyść inwestora. Tym bardziej że urzędy mają coraz większe opóźnienia w rozpatrywaniu wniosków, a w niektórych przypadkach mogą dodatkowo zawiesić postępowanie. Podsumowując, kto nie złoży wniosku odpowiednio wcześnie, ryzykuje, że nie zdąży zabezpieczyć sobie prawa do zabudowy. Więcej o tym, dlaczego warto złożyć wniosek w artykule:

• Dlaczego warto złożyć wniosek do planu ogólnego gminy?

Zawieszenie postępowania o ustalenie warunków zabudowy – co mówi prawo?

Możliwość wstrzymania postępowania w sprawie wydania decyzji WZ wynika wprost z Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (dalej: upzp). Kluczowy jest tu art. 62 ust. 1, który przewiduje, że organ gminy (wójt, burmistrz lub prezydent miasta) może zawiesić postępowanie nawet na 18 miesięcy od momentu złożenia wniosku. Nie jest to obowiązek – przepisy posługują się sformułowaniem „można zawiesić”, co oznacza, że decyzja należy do organu.

Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy wniosek o WZ dotyczy terenu, na którym przepisy nakazują sporządzenie planu miejscowego (np. cmentarza). Wówczas organ musi zawiesić postępowanie i nie ma tutaj pola do uznaniowości (art. 62 ust. 2 upzp). 

Kiedy zawieszenie postępowania w sprawie warunków zabudowy jest uzasadnione?

W praktyce zawieszenie postępowania to dla inwestora duży problem – oznacza wielomiesięczne oczekiwanie i często całkowite zahamowanie procesu inwestycyjnego. Nic dziwnego, że wnioskodawcy niejednokrotnie kwestionują zasadność takiego działania.

Co istotne, art. 62 ust. 1 ustawy nie wskazuje wprost, w jakich sytuacjach organ może zawiesić postępowanie. Ustawodawca określił w nim natomiast, kiedy organ ma obowiązek podjąć zawieszone postępowanie i wydać decyzję. Jednoznacznie wskazano, że jeżeli w ciągu dwóch miesięcy od zawieszenia rada gminy nie podejmie uchwały o przystąpieniu do sporządzania planu miejscowego, albo jeśli w okresie zawieszenia nie zostanie uchwalony plan miejscowy (lub jego zmiana), postępowanie musi zostać wznowione. 

Na tej podstawie można wnioskować, że podstawą do zawieszenia postępowania jest realna perspektywa uchwalenia planu. Skoro bowiem organ odwiesza sprawę dopiero wtedy, gdy plan nie został uchwalony lub nie wszczęto procedury planistycznej, to właśnie te okoliczności uzasadniają jego wcześniejsze zawieszenie

Sądy administracyjne wskazują pewne przesłanki, które pozwalają uznać zawieszenie za racjonalne, m.in.:

• ryzyko kolizji między planowaną inwestycją a nowym planem – np. gdy wniosek dotyczy zabudowy usługowej, a projekt planu zakłada strefę zieleni,
• faktyczny postęp prac planistycznych – im bliżej do uchwalenia planu, tym łatwiej uzasadnić wstrzymanie postępowania,
• realna szansa zakończenia procedury planistycznej w okresie zawieszenia – organ nie powinien „zamrażać” sprawy tylko dlatego, że być może kiedyś zostanie uchwalony plan.

Podkreśla się przy tym, że zawieszenie ma służyć ochronie spójności ładu przestrzennego i zapewnieniu pierwszeństwa planu miejscowego przed indywidualnymi decyzjami administracyjnymi. 

Niestety, praktyka pokazuje, że gminy niekiedy wykorzystują instrument zawieszenia zbyt szeroko – traktując go jako wygodne narzędzie blokowania niektórych inwestycji.

Zawieszenie postępowania o WZ nawet na dwa lata

Choć w ustawie wskazany jest termin 18 miesięcy, to w określonych sytuacjach czas ten może zostać jeszcze wydłużony. Jeżeli w okresie zawieszenia doszło do wyłożenia projektu planu miejscowego, organ może przedłużyć zawieszenie o kolejne 6 miesięcy (art. 62 ust. 3 upzp). W efekcie wniosek o WZ może utknąć w urzędzie nawet na dwa lata.

Dla inwestora oznacza to poważne ryzyko. Zamiast szybkiego uzyskania decyzji, kluczowa dla budowy procedura przeciąga się, a perspektywy stają się nieprzewidywalne.

Wydanie decyzji o warunkach zabudowy a prace nad planem ogólnym gminy

Reforma planistyczna wprowadza nowy instrument – plan ogólny gminy, który od połowy 2026 r. zastąpi studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego i będzie podstawą do wydawania WZ. Powstaje więc pytanie, czy rozpoczęcie prac nad planem ogólnym może uzasadniać zawieszenie postępowania o warunki zabudowy?

Odpowiedź jest jednoznaczna: nie. Przepisy art. 62 odnoszą się wyłącznie do planów miejscowych, a ustawodawca nie rozszerzył tej regulacji na plany ogólne. Próba powołania się przez organ na prace nad planem ogólnym jako powód zawieszenia postępowania byłaby działaniem bez podstawy prawnej i poważnym naruszeniem prawa.

Co robić w przypadku zawieszenia postępowania o warunki zabudowy?

Inwestor, którego postępowanie o warunki zabudowy zostało zawieszone, nie powinien pozostawać bierny, ponieważ aktywne działanie zwiększa szansę na ochronę jego interesów. Kluczowe znaczenie ma pilnowanie terminów, a zwłaszcza okresu zawieszenia, po którego upływie organ ma obowiązek podjąć sprawę. W praktyce warto wówczas złożyć wniosek o podjęcie postępowania, aby przypomnieć urzędowi o jego obowiązkach i przyspieszyć wydanie rozstrzygnięcia.

W przypadku, gdy postępowanie zostało zawieszone z przyczyn budzących wątpliwości, inwestor może w terminie 7 dni od doręczenia postanowienia wnieść zażalenie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego (SKO). Kolegium ma co do zasady 30 dni na jego rozpatrzenie (w sprawach szczególnie skomplikowanych – do 60 dni). SKO może: uchylić postanowienie o zawieszeniu i nakazać dalsze prowadzenie postępowania, utrzymać je w mocy albo wskazać organowi, w jaki sposób powinien prawidłowo procedować.

W przypadku niekorzystnego rozstrzygnięcia inwestor może następnie wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego (WSA). Sąd rozpatrzy sprawę, a od jego wyroku w ostateczności przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA).

Na etapie planowania inwestycji istotne znaczenie ma również złożenie wniosku o wydanie WZ przed podjęciem uchwały o przystąpieniu do sporządzenia miejscowego planu. Takie wyprzedzające działanie zmniejsza ryzyko późniejszego zawieszenia sprawy i daje większe szanse na uzyskanie decyzji zgodnej z oczekiwaniami inwestora. Więcej o tym na co warto zwrócić uwagę przy składaniu wniosku w artykule:

• Najczęstsze błędy we wniosku o WZ i jak ich uniknąć?

W każdym wypadku warto skorzystać z pomocy prawnika – eksperta od prawa nieruchomości. Specjalista oceni daną sprawę i wskaże optymalną drogę działania.

Źródła:

• Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym