Wywłaszczenie nieruchomości pod obiekt sportowy

Rozwój społeczno-ekonomiczny i wynikająca z niego moda na tzw. zdrowy styl życia, przekładają się na wzrost zainteresowania aktywnymi formami spędzania wolnego czasu. Jednocześnie, zwłaszcza w dużych miastach, brakuje wolnych gruntów, które można przeznaczyć na cele związane ze sportem. Przeczytaj dzisiejszy artykuł i dowiedz się, czy dopuszczalne jest przejęcie Twojej ziemi pod boisko, halę sportowo-widowiskową czy skatepark.

Wywłaszczenie nieruchomości na rzecz jednostki samorządu terytorialnego lub Skarbu Państwa

Polskie ustawodawstwo jasno reguluje zasady, na jakich możliwe jest przymusowe odbieranie gruntów. Zgodnie z art. 21 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. wywłaszczenie możliwe jest wyłącznie na tzw. cele publiczne z jednoczesnym przyznaniem za to słusznego odszkodowania. Prawa do nieruchomości mogą być odejmowane wyłącznie na rzecz Skarbu Państwa albo na rzecz jednostki samorządu terytorialnego (art. 113 ust. 1 Ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, dalej: ugn).

Obiekt sportowy jako cel publiczny na podstawie Ustawy o gospodarce nieruchomościami

Katalog celów publicznych został przez legislatora zamieszczony w Ustawie o gospodarce nieruchomościami, zgodnie z art. 6 pkt 6 ugn należy do nich budowa obiektów sportowych.

Pojawia się zatem pytanie – co uznaje się za tego typu obiekty? Warto przytoczyć powszechnie przywoływaną (m.in. w orzecznictwie) definicję zaczerpniętą z Małej Encyklopedii Sportu (Warszawa 1987 r.). Zgodnie z nią, obiektem sportowym jest samodzielny zwarty zespół urządzeń terenowych oraz budynków przeznaczonych do celów sportowych.

Celami sportowymi, w myśl art. 2 Ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie, są przy tym:

• wszelkie formy aktywności fizycznej, które przez uczestnictwo doraźne lub zorganizowane wpływają na wypracowanie lub poprawienie kondycji fizycznej i psychicznej, rozwój stosunków społecznych lub osiągnięcie wyników sportowych na wszelkich poziomach.
• współzawodnictwo oparte na aktywności intelektualnej, którego celem jest osiągnięcie wyniku sportowego.

Przykłady obiektów, które uznaje się za sportowe, znajdują się m.in. w Rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie polskiej klasyfikacji obiektów budowlanych z dnia 30 grudnia 1999 r. Zgodnie z nim wyodrębnia się:

• Boiska i budowle sportowe, do których należą: zagospodarowane tereny sportowe przeznaczone do uprawiania sportów na świeżym powietrzu, np. piłka nożna, baseball, rugby, sporty wodne, lekkoatletyka, wyścigi samochodowe, rowerowe lub konne.
• Budowle sportowe i rekreacyjne pozostałe, do których należą: wesołe miasteczka lub parki wypoczynkowe oraz inne obiekty na wolnym powietrzu np.: trasy i szlaki narciarskie, wyciągi orczykowe, krzesełkowe i kabinowe – zainstalowane na stałe; skocznie, tory saneczkowe, bobslejowe, pola golfowe, lotniska sportowe, ośrodki jazdy konnej, przystanie jachtowe oraz wyposażenie plaż i bazy sportów wodnych; ogrody i parki publiczne, skwery, ogrody botaniczne i zoologiczne; schroniska dla zwierząt.

Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane wyróżnia natomiast:

• Obiekty sportu i rekreacji: np. stadiony, amfiteatry, skocznie i wyciągi narciarskie, kolejki linowe, odkryte baseny, zjeżdżalnie.
• Budynki sportu i rekreacji: np. hale sportowe i widowiskowe, kryte baseny.

Kwestia odpłatności korzystania z obiektu sportowego

W związku z tym, że katalog obiektów, które można uznać za służące celom sportowym jest bardzo szeroki, wielokrotnie pojawiają się wątpliwości interpretacyjne. Szczególnie często podnosi się kontrowersyjną kwestię powszechnego powiązania sportu z działalnością stricte komercyjną. Czy obiekt SPA, działający przy aquaparku, można bowiem porównywać z publicznym kąpieliskiem? Analogicznie sprawa wygląda w przypadku stadionu użytkowanego przez zawodowy klub piłkarski, na którego mecze wstępy są biletowane, zestawionego np. z ogólnodostępnym „Orlikiem”.

Aktualne orzecznictwo jest co do zasady zgodne, że sama tylko kwestia odpłatności korzystania z danej inwestycji, nie przesądza o tym, czy realizuje ona cele publiczne. Jak wywodzono w Wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 29 kwietnia 2014 r. sygn. akt II SA/Kr 1610/13: nawet jeżeli urządzenie łączności publicznej wzniesione zostało tylko w celu odpłatnego oddawania go do korzystania np. przedsiębiorcom telekomunikacyjnym, nie zmienia to faktu, że za pośrednictwem tego urządzenia odbywa się „łączność publiczna” i tym samym cel publiczny jest realizowany. 

Tryb wywłaszczenia nieruchomości pod obiekty sportowe

Wywłaszczenia nieruchomości pod obiekty sportowe przeprowadzane są obecnie na podstawie Ustawy o gospodarce nieruchomościami. Tryb ten jest długotrwały, ponieważ wymaga m.in. wcześniejszych rokowań o zakup mienia (art. 114 ust. 1 ugn). Dopiero w przypadku niedojścia do porozumienia w terminie 2 miesięcy organ wszczyna postępowanie wywłaszczeniowe, przeprowadzając tzw. rozprawę administracyjną (art. 118 ust. 1 ugn). W wydanej następnie decyzji o wywłaszczeniu powinna znaleźć się już ustalona kwota odszkodowania (art. 119 u7st. 1 pkt 7 ugn). Określenia wartości nieruchomości dokonuje uprawniony rzeczoznawca majątkowy, sporządzając operat szacunkowy (art. 7 ugn).

Trzeba przy tym zaznaczyć, że w sytuacji konieczności przeprowadzenia masowych wywłaszczeń na potrzeby realizacji EURO 2012 została uchwalona tzw. specustawa – Ustawa z dnia 7 września 2007 r. o przygotowaniu finałowego turnieju Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012. Wywłaszczenia realizowane na jej podstawie odbywały się w uproszczonym trybie.

Pozbawienie prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości pod obiekty sportowe

Podsumowując, zainteresowanie społeczeństwa zdrowym stylem życia i aktywnością fizyczną przekłada się na wzrost zapotrzebowania na infrastrukturę sportową. To z kolei motywuje gminy do inwestycji w obiekty sportowe, które nie tylko służą dobrostanowi społecznemu, ale również mogą przynosić znaczące wpływy m.in. z tytułu biletów i innych form użytkowania, np. komercyjnego wynajmu hal sportowo-rekreacyjnych. Warto przy tym zaznaczyć, że obserwowana do niedawna formuła modernizacji obiektów odziedziczonych po PRL powoli się wyczerpuje, ponieważ nie przystają one do obecnych realiów kubaturą, zabezpieczeniami przeciwpożarowymi czy dostępem do infrastruktury towarzyszącej (np. liczbą parkingów). Trzeba zatem liczyć się z faktem, że wywłaszczeń nieruchomości na cele sportowe będzie przybywać. Takie inwestycje, choć często kontrowersyjne, realizują ustawowy cel publiczny i zgodnie z polskim prawem mogą być podstawą do przymusowego przejęcia nieruchomości.

Ważne jest, aby proces wywłaszczania był przeprowadzany transparentnie i z należytą starannością, a odszkodowania były słuszne, czyli adekwatne do wartości wywłaszczanego mienia. Z tego względu, osobom dotkniętym wywłaszczeniem zaleca się skorzystanie z doradztwa prawnego, które pomoże w optymalnym przejściu przez cały proces, a w szczególności – skutecznym dochodzeniu praw w sytuacji ewentualnych sporów.

Źródła:

• Mała Encyklopedia Sportu, Wydawnictwo Sportu i Turystyki, Warszawa 1987 r.

• Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie polskiej klasyfikacji obiektów budowlanych z dnia 30 grudnia 1999 r.

• Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 29 kwietnia 2014 r. sygn. akt II SA/Kr 1610/13

• Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane

• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.

• Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami