Jak chronić swój znak towarowy?

Dla każdego przedsiębiorcy znak towarowy ma dużą wartość rynkową,  bowiem to dzięki niemu jego towary lub usługi są identyfikowane w obrocie, co wpływa na ich rozpoznawalność, a co za tym idzie przywiązanie klientów oraz budowanie renomy.

Wykorzystywanie cudzego znaku towarowego przez inny podmiot nie jest nowym zjawiskiem.  Jednakże często nie wiemy jak temu zapobiec, jak chronić się przed tego typu naruszeniami.

Pierwszym niezbędnym krokiem jest zapewnienie naszym znakom towarowym odpowiedniej ochrony prawnej, która pozwoli przeciwdziałać naruszeniom, walczyć z nimi, jak również uzyskiwać korzyści materialne z wykorzystywania tych znaków.

W pierwszej kolejności odpowiedzmy sobie na pytanie: czym właściwie jest znak towarowy?

Zgodnie z przepisem art. 120 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. prawo własności przemysłowej  (dalej: „prawo własności przemysłowej”) znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa, w szczególności wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna, w tym forma towaru lub opakowania, a także melodia lub inny sygnał dźwiękowy.

Wobec powyższego, aby można było mówić o danym oznaczeniu jako o znaku towarowym muszą być spełnione dwie przesłanki, tj. musi to być oznaczenie możliwe do graficznego przedstawienia oraz powinno mieć ono zdolność odróżniającą.

Przez oznaczenie w sposób graficzny należy rozumieć postrzegalność wzrokową znaku towarowego, co oznacza, że znak ten powinien być możliwy do zauważenia. W przypadku znaku towarowego słownego chodzi o warstwę słowną płaszczyzny wizualnej (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 22 lutego 2007 r., w sprawie o sygn. akt III CSK 300/06).

W celu skutecznej ochrony własnego znaku towarowego powinniśmy go zarejestrować w Urzędzie Patentowym RP. W ten sposób uzyskujemy prawo ochronne na znak towarowy, czyli wyłączne prawo używania znaku towarowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.

Poprzez używanie znaku towarowego rozumie się w szczególności:

• • umieszczaniu tego znaku na towarach objętych prawem ochronnym lub ich opakowaniach, oferowaniu i wprowadzaniu tych towarów do obrotu, ich imporcie lub eksporcie oraz składowaniu w celu oferowania i wprowadzania do obrotu, a także oferowaniu lub świadczeniu usług pod tym znakiem;
•  
  • umieszczaniu znaku na dokumentach związanych z wprowadzaniem towarów do obrotu lub związanych ze świadczeniem usług;
•  
  • posługiwaniu się nim w celu reklamy.

Czas trwania prawa ochronnego na znak towarowy wynosi 10 lat od daty zgłoszenia znaku towarowego w Urzędzie Patentowym. Prawo to może zostać, na wniosek uprawnionego, przedłużone, w drodze decyzji, dla wszystkich lub części towarów na kolejne okresy dziesięcioletnie.

Nie można zapominać o tym, że przepisy prawa własności przemysłowej przewidują możliwość unieważnienia prawa ochronnego na znak towarowy, a także przypadki w których następuje wygaśnięcie tego prawa, jak również pewne ograniczenia uprawnień z niego wynikających np. prawo używacza uprzedniego.

Przed dokonaniem zgłoszenia znaku towarowego w Urzędzie Patentowym RP zaleca się sprawdzenie czy istnieją już zarejestrowane znaki towarowe identyczne lub podobne.  Można to zrobić poprzez przejrzenie bazy znaków towarowych.

Przepis art. 129¹ prawa własności przemysłowej zawiera  katalog bezwzględnych przesłanek odmowy udzielenia prawa ochronnego na znak towarowy. Wśród powyższych przesłanek wskazano między innymi brak zdolności odróżniającej zgłoszonego oznaczenia.

Ponadto nie udziela się prawa ochronnego na oznaczenie, które zawiera element będący symbolem, w szczególności o charakterze religijnym, patriotycznym lub kulturowym, którego używanie obrażałoby uczucia religijne, patriotyczne lub tradycję narodową, oznaczenie zawierające symbol Rzeczypospolitej Polskiej lub obcego państwa.

Bezwzględną przeszkodą do udzielenia prawa ochronnego na znak towarowy jest również sytuacja w której oznaczenie ze swojej istoty może wprowadzać odbiorców w błąd, w szczególności co do charakteru, jakości lub pochodzenia geograficznego towaru lub stanowi chronioną nazwę odmiany roślin i odnosi się do odmiany roślin tego samego lub pokrewnego gatunku.

W przypadku, gdy nie stwierdzono bezwzględnych przeszkód uniemożliwiających rejestrację znaku w Biuletynie Urzędu Patentowego RP publikowana jest informacja o dokonanym zgłoszeniu znaku towarowego.

W nieprzekraczalnym terminie 3 miesięcy od daty powyższej publikacji osoby trzecie mają prawo wnieść sprzeciw wobec zgłoszenia znaku towarowego.

Dobra praktyką jest więc stałe monitorowanie bazy znaków towarowych, także już po tym jak uzyskaliśmy prawo ochronne do znaku towarowego.

Naruszeniem prawa ochronnego na znak towarowy jest bezprawne używanie w obrocie gospodarczym:

• • znaku identycznego do zarejestrowanego znaku towarowego w odniesieniu do identycznych towarów;
•  
  • znaku identycznego lub podobnego do zarejestrowanego znaku towarowego w odniesieniu do towarów identycznych lub podobnych, jeżeli zachodzi ryzyko wprowadzenia odbiorców w błąd, które obejmuje w szczególności ryzyko skojarzenia znaku ze znakiem towarowym zarejestrowanym;
•  
  • znaku identycznego lub podobnego do renomowanego znaku towarowego, zarejestrowanego w odniesieniu do jakichkolwiek towarów, jeżeli takie używanie może przynieść używającemu nienależną korzyść lub być szkodliwe dla odróżniającego charakteru bądź renomy znaku wcześniejszego.

Osoba, której prawo ochronne na znak towarowy zostało naruszone, lub osoba, której ustawa na to zezwala, może żądać od osoby, która naruszyła to prawo, zaniechania naruszania, wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, a w razie zawinionego naruszenia również naprawienia wyrządzonej szkody (art. 296 prawa własności przemysłowej).

Pamiętajmy o tym, że prawo ochronne na znak towarowy udzielone przez Urząd Patentowy RP ma charakter terytorialny. Istnieje możliwość uzyskania ochrony także w zakresie przekraczającym terytorium Rzeczpospolitej Polskiej.

Dokonując zgłoszenia w Urzędzie Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO) w Alicante, możemy uzyskać ochronę swojego znaku towarowego na obszarze całej Unii Europejskiej.

Natomiast dokonanie zgłoszenia znaku w Biurze Międzynarodowym Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO) w Genewie za pośrednictwem Urzędu Patentowego RP umożliwia rejestrację znaku w wybranych państwach, będących stronami Porozumienia Madryckiego o międzynarodowej rejestracji znaków towarowych.