Zmiana wspólnika w spółce osobowej

Kodeks spółek handlowych, obok spółek kapitałowych, wyróżnia spółki osobowe, tj. spółkę jawną, komandytową, partnerską oraz komandytowo-akcyjną.

Charakterystyka spółki osobowej

Spółki osobowe działają w oparciu o silne związanie między osobami wspólników, co odróżnia je od spółek kapitałowych. W spółce osobowej, z uwagi na jej specyfikę, występować powinno przynajmniej dwóch wspólników (wyjątek w szczególnym wypadku stanowi spółka partnerska).

Możliwość zmiany składu wspólników w spółce osobowej

W spółkach osobowych możliwa jest zmiana składu wspólników. Przepisy dopuszczają bowiem prawo do zbycia ogółu praw i obowiązków wspólnika na rzecz osoby trzeciej bądź innego wspólnika, jak również prawo przystąpienia do spółki nowego wspólnika. Możliwe jest także wypowiedzenie umowy spółki przez jej wspólnika, które nie zawsze prowadzi do likwidacji spółki.

Niniejszy artykuł ograniczony został do rozważań dotyczących zagadnienia przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika w oparciu o przepis art. 10 Kodeksu spółek handlowych.

Zwracam uwagę na to, że wyżej wskazany przepis nie ma zastosowania do przeniesienia ogółu praw i obowiązków akcjonariusza spółki komandytowo-akcyjnej. W tym przypadku stosuje się przepisy regulujące zbywanie akcji w spółkach akcyjnych.

Prawa i obowiązki wspólnika

Na wstępie należy wyjaśnić czym jest ów ogół praw i obowiązków wspólnika. Pod powyższym pojęciem kryją się wszelkie uprawnienia jak i zobowiązania wspólnika w spółce wynikające z umowy spółki oraz przepisów prawa, w tym jego prawa czysto majątkowe.

Zmiana składu wspólników w spółce osobowej

Aby przeniesienie ogółu praw i obowiązków wspólnika było możliwe, musi przewidywać to umowa spółki. Oznacza to, że w umowie spółki powinno znajdować się postanowienie, zgodnie z którym przeniesienie jest dopuszczalne.

Jeżeli zawierając umowę spółki zapomnieliśmy o takim postanowieniu, konieczna będzie najpierw jej zmiana. Ponadto do przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej niezbędne jest uzyskanie pisemnej zgody wszystkich pozostałych wspólników. Przy czym umowa spółki może regulować tę kwestię inaczej.

W literaturze przedmiotu przyjmuje się, że powyższa zgoda może być udzielona zarówno przed przeniesieniem jak i po zawarciu umowy przeniesienia. Czynność prawna dotycząca zbycia ogółu praw i obowiązków bez wymaganej zgody obarczona jest więc sankcją bezskuteczności zawieszonej.

Przeniesienie może nastąpić, np. w drodze:

• • sprzedaży,
•  
  • zamiany,
•  
  • darowizny.

Pamiętajmy, że przedmiotowa czynność prawna powinna dotyczyć całości ogółu praw i obowiązków wspólnika, co oznacza, że niedopuszczalne jest przenoszenie zarówno pojedynczych praw, jak również udziału w ogóle praw i obowiązków (niepodzielność). Dozwolone jest jednak przeniesienie ogółu praw i obowiązków na kilka osób.

W przypadku spółki, której umowa została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy, przeniesienie może nastąpić przy wykorzystaniu wzorca udostępnionego w systemie teleinformatycznym. Oświadczenia zbywcy i nabywcy powinny być wówczas opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym albo podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP.

Zmiana wspólnika w spółce osobowej wymaga zgłoszenie do sądu rejestrowego. Wpisanie nabywcy do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego ma jedynie charakter deklaratoryjny, co oznacza, że uzyskanie statusu wspólnika nie jest uzależnione od dokonania przedmiotowego wpisu.

Nie należy zapominać o tym, że w sytuacji przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika na inną osobę, za zobowiązania występującego wspólnika związane z uczestnictwem w spółce osobowej i zobowiązania tej spółki osobowej odpowiadają solidarnie występujący wspólnik oraz wspólnik przystępujący do spółki.

Czy każdy może być nabywcą?

W zasadzie nie ma ograniczeń co do osoby nabywcy. Należy jednak wziąć pod uwagę to, że umowa spółki może przewidywać takie ograniczenia.

Ponadto w przypadku spółek partnerskich partnerami mogą być wyłącznie osoby fizyczne, uprawnione do wykonywania wskazanych przepisami wolnych zawodów. W odniesieniu do spółki, której dotyczy przeniesienie ogółu praw i obowiązków, powinna być to osoba fizyczna uprawniona do wykonywania konkretnego wolnego zawodu wykonywanego w ramach tej spółki.

Nabywcą ogółu praw i obowiązków może być także inny wspólnik tej samej spółki. Wyjątkiem są spółki, w których jest tylko dwóch wspólników. Poza tym w spółce komandytowej niedopuszczalne jest łączenie statusu komandytariusza i komplementariusza.

Podsumowanie

Jeżeli chcemy zbyć albo nabyć ogół praw i obowiązków wspólnika w danej spółce w pierwszej kolejności zapoznajmy się z umową tej spółki. Powyższe działania pozwolą nam odpowiedzieć na pytanie czy takie przeniesienie jest w ogóle możliwe i czy nie jest w jakimś zakresie ograniczone.

W razie gdy umowa spółki nie przewiduje prawa do przeniesienia ogółu praw i obowiązków musimy doprowadzić do jej zmiany. Natomiast gdy umowa spółki przewiduje przedmiotowe uprawnienie i nie zawiera żadnych ograniczeń w tym względzie, musimy zadbać o uzyskanie zgody pozostałych wspólników na przeniesienie. Pamiętajmy, że umowa spółki może nas zwalniać z takiego obowiązku.