Sprawa sukcesji w przypadku śmierci osoby fizycznej prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą

W przypadku śmierci osoby fizycznej prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą (dalej: przedsiębiorcy) zastosowanie mają ogólne przepisy prawa spadkowego zawarte w Kodeksie cywilnym.

Czy możliwe jest odziedziczenie działalności gospodarczej?

Z uwagi na to, że prowadzona przez przedsiębiorcę działalność gospodarcza nierozerwanie związana jest z jego osobą, chwila jego śmierci stanowi koniec tej działalności. Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej (CEIDG) wykreśla przedsiębiorcę niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni po wprowadzeniu do systemu teleinformatycznego informacji o jego zgonie. Wobec powyższego, spadkobiercy nie będą mogli kontynuować prowadzonej przez zmarłego działalności.

Co może zrobić spadkobierca?

Nie ma wątpliwości, że prawa i obowiązki majątkowe zmarłego, także zmarłego przedsiębiorcy, przechodzą z chwilą jego śmierci na spadkobierców. Jednakże do spadku nie należą prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami.

Spadkobiercy nie mogą przejąć firmy (nazwy) pod którą zmarły prowadził działalność, jak również jego numeru identyfikacji podatkowej (NIP). Jeżeli spadkobierca chciałby prowadzić działalność gospodarczą w oparciu o dotychczasową działalność spadkodawcy zmuszony będzie do:

• zarejestrowania własnej działalności
• samodzielnego nawiązania współpracy z dotychczasowymi kontrahentami zmarłego przedsiębiorcy

Zasady dziedziczenia majątku przedsiębiorcy

Przepisy prawa przewidują dwa rodzaje dziedziczenia: ustawowe i testamentowe. Z dziedziczeniem ustawowym mamy do czynienia w sytuacji, gdy spadkodawca nie pozostawił testamentu, albo gdy żadna z osób, które powołał do spadku, nie chce lub nie może być spadkobiercą. Kodeks cywilny szczegółowo przewiduje kto i w jakiej kolejności uprawniony jest do dziedziczenia ustawowego.

Musimy pamiętać, że nie tylko prawa, ale i obowiązki zmarłego przechodzą na spadkobierców. Jeśli w ramach prowadzonej działalności gospodarczej przedsiębiorca, np. zaciągnął kredyt, to spadkobiercy są zobowiązani do jego spłacenia.

Jak zabezpieczyć przyszłość rodziny na wypadek śmierci przedsiębiorcy?

Przedsiębiorcy dbający o przyszłość swoich bliskich często zastanawiają się, jakie czynności mogliby podjąć w celu zapewnienia im bezpieczeństwa finansowego. Możliwość kontynuacji przez spadkobierców danej działalności gospodarczej zapewniłoby wcześniejsze przekształcenie przedsiębiorcy w jednoosobową spółkę kapitałową, tj. w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółkę akcyjną. Ograniczone byłoby wówczas również ryzyko związane z odpowiedzialnością za zobowiązania spółki. W takiej sytuacji zarówno akcje, jak i udziały zmarłego wspólnika wchodzą w skład spadku.

Procedura przekształcenia jest długotrwała i pociąga za sobą konieczność poniesienia określonych kosztów. Z uwagi na przytoczone powyżej możliwe problemy, które śmierć przedsiębiorcy może przynieść spadkobiercom, warto wziąć ją pod uwagę. Zwłaszcza, gdy działalność prowadzona jest na dużą skalę i z osiąganych zysków utrzymuje się cała rodzina.