Ogrodzenie a kara za zajęcie pasa drogowego

Wybudowanie ogrodzenia w pasie drogowym grozi gigantyczną karą administracyjną. Czy zarządca drogi ma prawo ukarać właściciela nieruchomości, jeśli naruszenie granic pasa drogowego było nieświadome i trwało przez wiele lat? Poznaj przepisy i aktualne orzecznictwo.

Kara za zajęcie pasa drogowego

Zgodnie z przepisami, pasem drogowym jest wydzielony liniami rozgraniczającymi grunt wraz z przestrzenią nad i pod jego powierzchnią, w którym jest lub będzie usytuowana droga (art. 4 pkt 1 Ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych, dalej: udp). Obszar pasa drogowego może zatem znacznie wykraczać poza pobocza – decydujące są zapisy w ewidencji gruntów.

Zdarza się, że w pasie drogowym znajdują się budynki lub ogrodzenia. Ich właściciele mogą nie zdawać sobie sprawy z naruszeń, które nierzadko trwają od dziesięcioleci. Sytuacja taka bywa groźna, ponieważ zgodnie z przepisami, za zajęcie pasa drogowego bez zezwolenia lub bez zawarcia umowy, zarządca drogi wymierza, w drodze decyzji administracyjnej, karę pieniężną. Wynosi ona 10-krotność opłaty, jaką ustalono by za zajęcie pasa drogowego w drodze umowy (art. 40 ust. 12 udp). Kara za zajęcie pasa drogowego jest naliczana za każdy dzień i może zostać nałożona do pięciu lat wstecz (art. 189g Ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego). W efekcie może być ona ogromna – w skrajnych przypadkach wynosi nawet miliony złotych.

Trzeba wyraźnie zaznaczyć, że decyzja o wymierzeniu kary jest decyzją o charakterze związanym. Oznacza to, że stwierdzony fakt zajęcia pasa drogowego bez zezwolenia powoduje po stronie organu obowiązek wydania decyzji nakładającej karę pieniężną (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 8 lutego 2023 r. sygn. akt III SA/Gl 767/22). 

Ogrodzenie sprzed 1 października 1985 r. a kara za zajęcie pasa drogowego

W wyjątkowych sytuacjach, gdy zajęcie pasa drogowego było nieświadome i spowodowane działaniami poprzednich właścicieli nieruchomości, sądy uchylały decyzje nakładające kary. (por. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 8 sierpnia 2019 r. sygn. akt III SA/Łd 464/19).

Istnieje pewien przypadek, kiedy można uniknąć kary za umyślne zajmowanie pasa drogowego bez stosownego zezwolenia. Zgodnie z art. 38 ust. 1 udp, istniejące w pasie drogowym urządzenia obce, które nie powodują zagrożenia i utrudnień ruchu drogowego oraz nie zakłócają wykonywania zadań zarządcy drogi, mogą pozostać w dotychczasowym stanie.

Trzeba wyraźnie zaznaczyć, że powyższy wyjątek dotyczy wyłącznie obiektów istniejących w pasie drogowym przed 1 października 1985 r. (data wejścia w życie Ustawy o drogach publicznych), nie zaś obiektów zlokalizowanych (umieszczonych) w pasie drogowym później. Zezwolenie jest nieobciążone opłatami oraz nielimitowane czasowo (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 8 października 2024 r. sygn. akt III SA/Po 147/24).

Jednocześnie trzeba pamiętać, że przebudowa lub remont obiektów budowlanych lub urządzeń, o których mowa powyżej, wymaga zgody zarządcy drogi. W przypadku, gdy planowane roboty są objęte obowiązkiem uzyskania pozwolenia na budowę, wymaga również uzgodnienia projektu zagospodarowania działki lub terenu oraz projektu architektoniczno-budowlanego (art. 38 ust. 2 udp). Wyrażenie zgody powinno nastąpić w terminie 14 dni od dnia wystąpienia z wnioskiem o taką zgodę. Niezajęcie stanowiska w tym terminie uznaje się jako wyrażenie zgody. Odmowa wyrażenia zgody następuje w drodze decyzji administracyjnej (art. 38 ust. 3 udp).

Niewystąpienie o zgodę – i np. podwyższenie ogrodzenia lub jego wymiana – może zatem zostać potraktowane jako złamanie warunków zezwolenia wynikającego z art. 38 ust. 1 udp.

Kara za ogrodzenie w pasie drogowym – podsumowanie

Postawienie ogrodzenia w pasie drogowym wiąże się z ryzykiem nałożenia wysokiej kary administracyjnej, która w skrajnych przypadkach może wynosić miliony złotych. Istnieje jednak wyjątek, który nie powoduje tych konsekwencji – przypadek, gdy ogrodzenie nie stwarza zagrożenia ani utrudnień w ruchu drogowym i zostało wybudowane przed 1 października 1985 r. W takiej sytuacji, zgodnie z przepisami Ustawy o drogach publicznych, ogrodzenie może pozostać w dotychczasowym stanie, pod warunkiem przestrzegania dodatkowych wymagań, takich jak uzyskanie zgody na jego przebudowę czy remont. Taka sama sytuacja dotyczy budynków oraz innych obiektów (np. przyłączy).

Jeśli mimo spełnienia ww. warunku kara zostanie nałożona, istnieje możliwość skutecznego odwołania się od decyzji. Kluczowe jest wówczas przedstawienie dowodów na istnienie obiektu w pasie drogowym przed wejściem w życie zapisów ustawy. W procesie odwoławczym nieocenione może być wsparcie doświadczonego prawnika, który zadba o ochronę Twoich interesów i zwiększy szanse na pozytywne rozstrzygnięcie sprawy. Warto skorzystać z profesjonalnej pomocy, aby uniknąć niesłusznych obciążeń finansowych.

Źródła:

• Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych

• Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego

• Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 8 lutego 2023 r. sygn. akt III SA/Gl 767/22

• Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 8 października 2024 r. sygn. akt III SA/Po 147/24