Odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości pod drogi publiczne

Za działki gruntu wywłaszczane pod drogi publiczne, których własność przechodzi na rzecz Skarbu Państwa lub odpowiedniej jednostki samorządu terytorialnego, przysługuje osobom wywłaszczonym odszkodowanie.

Podstawa prawna

Ustalenie i wypłata odszkodowania za wywłaszczenie nieruchomości pod drogi publiczne następuje w oparciu o przepisy ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 roku Nr 102, poz. 651 ze zm.) oraz ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 roku o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2008 roku Nr 193, poz. 1194 ze zm.) – tzw. Specustawy drogowej.

Termin wywłaszczenia nieruchomości

Wywłaszczenie nieruchomości pod drogi następuje z dniem, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna.

Decyzję ustalającą wysokość odszkodowania wydaje się w terminie 30 dni od dnia, w którym wskazana w zdaniu poprzednim decyzja stanie się ostateczna, a w przypadku, kiedy decyzji nadany został rygor natychmiastowej wykonalności, w terminie 60 dni od dnia jego nadania.

Wysokość odszkodowania za wywłaszczenie nieruchomości pod drogi publiczne

Wysokość odszkodowania za wywłaszczenie nieruchomości pod drogi ustala się według stanu nieruchomości w dniu wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej przez organ I instancji oraz według jej wartości z dnia, w którym następuje ustalenie wysokości odszkodowania.

Odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości powinno co do zasady odpowiadać wartości rynkowej wywłaszczonej nieruchomości, chyba że ze względu na rodzaj nieruchomości nie można określić jej wartości rynkowej, gdyż tego rodzaju nieruchomości nie występują w obrocie. Wówczas określa się jej wartość odtworzeniową.

Przy określaniu wartości rynkowej nieruchomości uwzględnia się w szczególności jej:

• • rodzaj,
•  
  • położenie,
•  
  • sposób użytkowania,
•  
  • przeznaczenie,
•  
  • stan nieruchomości,
•  
  • aktualnie kształtujące się ceny w obrocie nieruchomościami.

Przeznaczenie nieruchomości

Wartość nieruchomości dla celów odszkodowania określa się według aktualnego sposobu jej użytkowania, jeżeli przeznaczenie nieruchomości, zgodne z celem wywłaszczenia, nie powoduje zwiększenia jej wartości.

Jeżeli przeznaczenie nieruchomości, zgodne z celem wywłaszczenia, powoduje zwiększenie jej wartości, wartość nieruchomości dla celów odszkodowania określa się według alternatywnego sposobu użytkowania wynikającego z tego przeznaczenia.

Operat szacunkowy

Ustalenie wysokości odszkodowania następuje po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego, określającej wartość rynkową wywłaszczonej nieruchomości. W toku postępowania administracyjnego czasem zdarza się, iż niezależnie od operatu szacunkowego sporządzonego przez biegłego na zlecenie organu prowadzącego postępowanie, strona (osoba wywłaszczona) przedstawia operat szacunkowy sporządzony na jej zlecenie.

W doktrynie prawniczej oraz orzecznictwie sądów administracyjnych przyjmuje się wprawdzie, że nie jest możliwe ustalenie odszkodowania w oparciu o operat szacunkowy sporządzony na zlecenie strony postępowania, bowiem taki rzeczoznawca majątkowy nie może być uznany za biegłego w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania administracyjnego.

Niemniej jednak wskazać należy, że opinię rzeczoznawcy sporządzoną na zlecenie strony postępowania organ powinien włączyć w poczet materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i wziąć go pod uwagę przy wydawaniu decyzji ustalającej należne stronie odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości.

Odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości – wypłata

Zasadą jest, że wypłata odszkodowania powinna nastąpić w terminie 14 dni, liczonych od dnia, w którym decyzja ustalająca odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości stała się ostateczna. Na wniosek osoby uprawnionej do otrzymania odszkodowania, za nieruchomość wywłaszczoną pod drogi, wypłaca się zaliczkę w wysokości 70% odszkodowania ustalonego przez organ pierwszej instancji w decyzji ustalającej wysokość odszkodowania. Wypłata zaliczki następuje jednorazowo, w terminie 30 dni od dnia złożenia wniosku.

Wysokość odszkodowania powinna zostać dodatkowo powiększona o kwotę równą 5% wartości wywłaszczonej nieruchomości w przypadku, w którym dotychczasowy właściciel nieruchomości objętej decyzją o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej odpowiednio wyda tę nieruchomość lub wyda nieruchomość i opróżni lokal oraz inne pomieszczenia niezwłocznie, lecz nie później niż w terminie 30 dni od dnia:

1. 1. doręczenia zawiadomienia o wydaniu decyzji;
   2. doręczenia postanowienia o nadaniu decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej rygoru natychmiastowej wykonalności;
   3. w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna.

Co więcej, w przypadku gdy decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej dotyczy nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym albo budynkiem, w którym został wyodrębniony lokal mieszkalny, wysokość odszkodowania przysługującego dotychczasowemu właścicielowi zamieszkałemu w tym budynku albo lokalu, organ powinien powiększyć o kwotę 10.000,00 zł w odniesieniu do tej nieruchomości. Wypłata tej kwoty związana jest z koniecznością poniesienia przez osobę wywłaszczoną dodatkowych wydatków związanych z przeprowadzką do nowego miejsca zamieszkania.

Źródła:

• Ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji nwestycji w zakresie dróg publicznych.
• Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami.