Zwiększenie ruchu drogowego a budowa nowych budynków

Problemem wielu nowopowstających osiedli jest komunikacja. Gęsta zabudowa przy niedostosowanej infrastrukturze może generować w godzinach szczytu ogromne korki. Czy tego typu utrudnienia są podstawą do zablokowania kolejnych inwestycji – tj. niewydania decyzji ustalającej warunki zabudowy lub pozwolenia na budowę?

Utrudnienia wynikające ze zbyt małej przepustowości dróg oraz braku niezależnej od nich komunikacji publicznej (tramwaje, metro) są zmorą mieszkańców wielu nowopowstających osiedli w dużych miastach. Problem dotyka m.in. Jagodna we Wrocławiu, Olechowa w Łodzi czy Chrzanowa w Warszawie. Mimo że infrastruktura komunikacyjna nie nadąża za rosnącą liczbą mieszkańców, na osiedlach wciąż powstają nowe budynki.

Powyższe rodzi obawy zarówno mieszkańców, którzy domagają się zablokowania dalszych inwestycji, jak i deweloperów, którzy planują przedsięwzięcia z wieloletnim wyprzedzeniem. Warto zatem przeanalizować, czy zbyt duże natężenie ruchu stanowi przeszkodę do wydania decyzji o warunkach zabudowy (WZ) lub pozwolenia na budowę.

Zwiększenie ruchu drogowego a decyzja WZ

Decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu wydawana jest tylko dla terenów, na których nie obowiązuje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Wydanie decyzji WZ nie może być uzależnione od kwestii zwiększonego natężenia ruchu drogowego. Wynika to z faktu, że żadne przepisy prawa nie przewidują obowiązku zapewnienia niezakłóconego ruchu drogowego jako przesłanki do wydania decyzji WZ (por. art. 61 ust. 1 Ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, dalej: upzp). 

Jak wskazano w Wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 8 października 2024 r. sygn. akt II SA/Ol 696/24, problem wynikający z możliwego wzrostu liczby pojazdów w okolicy nowej inwestycji stanowi okoliczność pozaprawną, niebędącą podstawą do odmowy wydania warunków zabudowy.

W sprawie rozpatrywanej przez WSA wspólnota mieszkaniowa sprzeciwiała się budowie kolejnego domu wielorodzinnego na osiedlu. W skardze podnoszono m.in. zarzut braku faktycznego dostępu do drogi publicznej, argumentując, że nie jest ona przystosowana do obsługi zwiększonego natężenia ruchu. Sąd odrzucił ten argument, podkreślając, że zgodnie z ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym dostęp do drogi publicznej oznacza bezpośredni dostęp do niej, dojazd drogą wewnętrzną lub ustanowioną służebność drogową. W omawianej sprawie istniały dwa funkcjonujące zjazdy, co oznaczało spełnienie wymogów prawnych.

Podnoszone przez skarżącą wspólnotę argumenty związane z potencjalnym wzrostem ruchu były zatem jedynie wyrazem interesu faktycznego, który nie podlega ochronie prawnej w postępowaniu administracyjnym.

Zwiększenie ruchu drogowego a pozwolenie na budowę

Podobnie jak w przypadku decyzji o warunkach zabudowy, organy administracji nie mogą uzależniać wydania pozwolenia na budowę od analizy wpływu inwestycji na natężenie ruchu drogowego. 

W Wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 23 kwietnia 2020 r. sygn. akt II OSK 1142/19, jednoznacznie wskazano, że organ wydający pozwolenie na budowę nie ma podstaw prawnych do badania, jaka ilość pojazdów może korzystać z danej drogi oraz do uzależnienia od tego decyzji administracyjnej.

Sprawa rozpatrywana przez NSA dotyczyła budowy osiedla domów jednorodzinnych. Właściciele sąsiednich nieruchomości podnosili, że inwestycja wpłynie na ich komfort zamieszkania poprzez zwiększoną emisję hałasu oraz zanieczyszczeń. Sąd uznał jednak, że takie argumenty nie stanowią podstawy do kwestionowania pozwolenia na budowę, gdyż zamieszkiwanie na terenach zurbanizowanych z natury rzeczy wiąże się z pewnymi niedogodnościami. Podkreślono również, że zasadnicze kwestie związane z przepustowością dróg powinny być rozstrzygane na etapie planowania przestrzennego, a nie w postępowaniu o pozwolenie na budowę.

Warto przy tym nadmienić, że NSA odrzucił także argumenty dotyczące możliwego wpływu inwestycji – poprzez pogorszenie warunków komunikacyjnych – na wartość sąsiednich nieruchomości. Podkreślono, że żaden przepis prawa nie nakłada na inwestora obowiązku zapewnienia, że realizacja jego inwestycji nie wpłynie negatywnie na wartość nieruchomości znajdujących się w pobliżu.

Zwiększenie natężenia ruchu drogowego a decyzja środowiskowa

Trzeba wyjaśnić, że w niektórych przypadkach wzrost liczby pojazdów w danym miejscu może wpływać na konieczność uzyskania decyzji środowiskowej. Dotyczy to jednak tylko określonych inwestycji. Taką decyzję należy uzyskać jeszcze przed wydaniem WZ i pozwolenia na budowę, m.in. w przypadku garaży, parkingów samochodowych lub zespołów parkingów o powierzchni użytkowej nie mniejszej niż (art. § 3 ust. 1 pkt 58 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko):

• 0,2 ha na obszarach objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-5, 8 i 9 Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, lub w otulinach form ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 tej ustawy,
• 2 ha na obszarach innych niż wymienione powyżej.

Więcej o decyzji środowiskowej przeczytasz w artykule: Decyzje środowiskowe.

Zwiększenie natężenia ruchu drogowego a budowa nowych budynków – podsumowanie

Sama możliwość zwiększenia natężenia ruchu drogowego nie stanowi podstawy do odmowy wydania decyzji o warunkach zabudowy ani pozwolenia na budowę. Argumenty związane z możliwością pogorszenia płynności ruchu są traktowane jako okoliczności pozaprawne, które nie mogą wpływać na rozstrzygnięcia organów administracyjnych. 

Problemy komunikacyjne powinny być rozwiązywane na etapie planowania przestrzennego, czyli przy uchwalaniu planów ogólnych gminy lub miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. To właśnie na tym poziomie gmina może kształtować politykę przestrzenną w taki sposób, aby zapewnić odpowiednią infrastrukturę drogową i transport publiczny dostosowany do planowanej skali zabudowy. 

Należy przy tym zaznaczyć, że w niektórych przypadkach osoby poszkodowane na skutek wydania decyzji o warunkach zabudowy, której z przyczyn prawnych nie można zakwestionować, mają możliwość dochodzenia roszczeń od gminy. Więcej o tym przeczytasz w artykule: Decyzja o warunkach zabudowy a roszczenia odszkodowawcze. W takiej sytuacji niezbędna jest fachowa pomoc prawna, ponieważ tylko dobra argumentacja może zwiększyć szanse na otrzymanie satysfakcjonującej kwoty.

Źródła:

• Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

• Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 8 października 2024 r. sygn. akt II SA/Ol 696/24

• Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 23 kwietnia 2020 r. sygn. akt II OSK 1142/19

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko