Miejski plan adaptacji – zmiany w prawie
Ministerstwo Klimatu i Środowiska przedstawiło Projekt nowelizacji Ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw. Aktualizacja przepisów ma na celu przygotowanie polskich miast na skutki zmian klimatycznych m.in. poprzez wprowadzenie i wdrażanie miejskich planów adaptacji. Zapisy zawarte w tych dokumentach mogą wiązać się z istotnymi ograniczeniami dla właścicieli nieruchomości.
Miejskie plany adaptacji – co to?
Projekt Ustawy z dnia 13 maja 2024 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (dalej: nowelizacja) przewiduje, że sporządzanie miejskich planów adaptacji (MPA) będzie obowiązkowe dla miast o liczbie mieszkańców równej 20 tysięcy lub większej (art. 1 pkt 3 nowelizacji). Dokument ten ma mieć charakter strategiczno-wdrożeniowy i obejmować swoim zakresem obszar danego miasta. Jego głównym celem ma być zmniejszenie podatności miasta na zmiany klimatu, w tym poprawa zdolności przystosowania do tych zmian (art. 1 pkt 1 nowelizacji).
Miejski plan adaptacji musi zawierać co najmniej (art. 1 pkt 3 nowelizacji):
- część analityczną;
- koncepcję zazieleniania miasta, w tym zwiększania powierzchni terenów zieleni i zadrzewień;
- koncepcję zagospodarowania wód opadowych i roztopowych na terenie miasta;
- zbiór danych przestrzennych, w tym część graficzną zawierającą przedstawienie wyników analiz oraz danych przestrzennych z ww. koncepcji;
- część programową, w tym m.in. szczegółowe cele planu, działania adaptacyjne do zmian klimatu, wskazanie podmiotów i organów biorących udział w opracowaniu planu oraz sposobów ich włączenia w opracowanie tego planu;
- wskazanie sposobu wdrażania planu;
- wnioski i rekomendacje.
Plany adaptacji do zmian klimatu a polityka planistyczna gmin
Miejski plan adaptacji nie ma rangi aktu prawa miejscowego (art. 1 pkt 3 nowelizacji), co oznacza, że na jego podstawie nie będzie można wydawać decyzji administracyjnych. Jednocześnie nowe regulacje nakładają obowiązek integracji miejskich planów adaptacji z planami ogólnymi gminy (art. 4 pkt 2 nowelizacji). W efekcie treść planu adaptacji będzie miała zasadnicze znaczenie dla polityki planistycznej gminy. Kluczowe narzędzia planistyczne gmin, jakim są miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego (MPZP,) muszą bowiem pozostawać w zgodzie z planami ogólnymi (art. 20 ust. 3 Ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, dalej: upzp). Dzięki temu działania adaptacyjne mają być uwzględniane już na etapie planowania nowych inwestycji i rozbudowy infrastruktury miejskiej.
Powyższe rodzi szereg konsekwencji dla właścicieli nieruchomości, których mogą dotknąć różne ograniczenia – m.in. związane z możliwościami zabudowy czy koniecznością zachowania na działce odpowiedniej ilości tzw. powierzchni biologicznie czynnej. Pod tym pojęciem rozumie się grunt rodzimy pokryty roślinnością oraz wodą powierzchniową na działce budowlanej, a także 50% sumy nawierzchni tarasów i stropodachów, urządzonych jako stałe trawniki lub kwietniki na podłożu zapewniającym ich naturalną wegetację, o powierzchni nie mniejszej niż 10 m kw. (§ 3 pkt 22 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie).
Powyższe jest istotne, ponieważ projekt wprowadza też dużą zmianę w Ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (dalej: uop). Zgodnie z nią, przy zakładaniu terenu zieleni wykorzystuje się w pierwszej kolejności zasoby przyrodnicze terenu, w tym zachowuje istniejącą roślinność rodzimą, oraz zapewnia, aby powierzchnia biologicznie czynna zajmowała co najmniej 95% powierzchni tego terenu zieleni (art. 5 pkt 1 nowelizacji).
Obecnie za „tereny zieleni” uznaje się tereny urządzone wraz z infrastrukturą techniczną i budynkami funkcjonalnie z nimi związanymi, pokryte roślinnością, pełniące funkcje publiczne, a w szczególności parki, zieleńce, promenady, bulwary, ogrody botaniczne, zoologiczne, jordanowskie i zabytkowe, cmentarze, zieleń towarzysząca drogom na terenie zabudowy, placom, zabytkowym fortyfikacjom, budynkom, składowiskom, lotniskom, dworcom kolejowym oraz obiektom przemysłowym (art. 5 pkt 21 uop).
Jak wskazuje Związek Powiatów Polskich w uwagach do projektu nowelizacji, wydaje się niemożliwym – ze względów czysto faktycznych i praktycznych – osiągnięcie takiego poziomu powierzchni biologicznie czynnej jaka jest proponowana w tego typu miejscach, które z założenia są przeznaczone do przemieszczania się ludzi i „twardej” infrastruktury (takiej jak chodniki czy alejki, a nawet zabudowania gospodarczotechniczne konieczne do zarządzania terenem).
Miejski plan adaptacji a roszczenia odszkodowawcze
Czy mieszkańcom, których w związku z wdrożeniem MPA dotkną ograniczenia, będą przysługiwały jakieś roszczenia odszkodowawcze? Może się tak stać w przypadku, gdy zapisy z planu adaptacji zostaną uwzględnione w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.
Obecnie, gdy w związku z uchwaleniem MPZP albo jego zmianą korzystanie z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodnie z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone, właściciel albo użytkownik wieczysty nieruchomości może dochodzić roszczeń polegających na żądaniu od gminy lub władającego terenem zamkniętym (art. 36 ust. 1 upzp):
- odszkodowania za poniesioną rzeczywistą szkodę albo
- wykupienia nieruchomości lub jej części.
Realizacja roszczeń może nastąpić również w drodze zaoferowania przez gminę właścicielowi albo użytkownikowi wieczystemu nieruchomości zamiennej (art. 36 ust. 2 upzp).
Gdy wartość nieruchomości zmniejszy się w wyniku przyjęcia lub zmiany planu zagospodarowania przestrzennego, właściciel lub użytkownik wieczysty, który zbywa tę nieruchomość, a nie skorzystał z powyższych uprawnień, może ubiegać się o odszkodowanie od gminy równe utraconej wartości nieruchomości (art. 36 ust. 3 upzp).
Potrzebujesz indywidualnego podejścia do Twojej sprawy?
-
+48 71 729 21 50
+48 502 453 699
Nie masz czasu w tej chwili? Wypełnij formularz
Miejski plan adaptacji – podsumowanie
Podsumowując, wprowadzenie miejskich planów adaptacji jest kluczowym krokiem w przygotowaniu polskich miast na zmiany klimatyczne. Projekt nowelizacji Ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz innych ustaw stawia przed samorządami nowe wyzwania, ale także daje narzędzia do skutecznego zarządzania tymi zmianami. Dla miast problematyczne mogą być przede wszystkim wysokie koszty sporządzenia MPA. Właściciele nieruchomości powinni mieć z kolei wiedzę o możliwych ograniczeniach i dostępnych roszczeniach odszkodowawczych. Tylko poprzez współpracę wszystkich zainteresowanych stron, polskie miasta będą mogły efektywnie przystosować się do nowych realiów klimatycznych, zapewniając jednocześnie zrównoważony rozwój i ochronę środowiska.
Obecnie projekt nowelizacji jest na etapie opiniowania. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, za wyjątkiem przepisu nakładającego obowiązek uchwalenie miejskiego planu adaptacji w terminie 30 miesięcy od dnia opublikowania przez Główny Urząd Statystyczny danych statystycznych dotyczących ludności według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedniego, zgodnie z którymi miasto osiągnęło liczbę mieszkańców 20 tysięcy lub większą. Przepis ten ma wejść w życie z dniem 1 lipca 2025 r. (art. 30 nowelizacji).
Źródła:
Projekt Ustawy z dnia 13 maja 2024 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw
Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody
Związek Powiatów Polskich: Uwagi w ramach uzgodnień z Komisją Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego, Or. A. 0713/819/24
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie
Zrzeczenie się służebności – czy jest możliwe?
Nieruchomość może zostać obciążona ograniczonym prawem rzeczowym, np. służebnością. W wielu przypadkach służebnik może chcieć zrzec się tego prawa. W jaki sposób powinien tego dokonać? …
Do kogo należy budynek wzniesiony przez osobę trzecią na gruntach użytkowanych wieczyście?
Zdarza się, że na gruntach oddanych w użytkowanie wieczyste osoba trzecia wznosi budynek. Komu w takim przypadku przysługuje prawo własności do budynku? Przeczytaj dzisiejszy artykuł, …