Koszty zastępstwa procesowego w sprawach cywilnych – część II

Tytułem przypomnienia, koszty zastępstwa procesowego to koszty, które przysługują nam od strony przegrywające sprawę, jeśli zastępuje nas profesjonalny pełnomocnik – radca prawny lub adwokat. Koszty te przyznaje sąd, który określa je w oparciu o dwa rozporządzenia.

W zależności od tego kto nas zastępuje w procesie sądowym, odpowiednie rozporządzenie w przypadku:

• • radcy prawnego to rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r.,
•  
  • adwokata to rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r.

Jeszcze raz należy wskazać, że czym innym jest honorarium, które ustalimy z pełnomocnikiem za prowadzenie sprawy, a czym innym kwota, którą finalnie przyznana nam Sąd tytułem zastępstwa procesowego.

• Oferta usług prawnych INLEGIS Kancelarie Prawne dostępna na stronie głównej Inlegis.pl

Stawki w sprawach o zapłatę

Na mocy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2016 r. poz. 1668) oraz rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2016 r. poz. 1667) – od 27 października 2016 r. obowiązują nowe, niższe stawki minimalne za zastępstwo radców prawnych i adwokatów. 

W odniesieniu do poprzednio obowiązujących stawek, uległy one obniżeniu o ¼ wartości, aczkolwiek nadal są wyższe od stawek obowiązujących przed 1 stycznia 2016 r.

Szerzej na ten temat pisaliśmy w artykule Nowe stawki minimalne za zastępstwo adwokatów i radców prawnych.

Poniżej przedstawiam wyciąg z ww. rozporządzeń, który określa tzw. „widełki” stawek minimalnych w sprawach o zapłatę i umożliwi czytelnikowi błyskawiczne określenie wysokości kosztów zastępstwa procesowego.

* W przypadku skutecznego wniesienia sprzeciwu lub zarzutów opłatę ustala się na zasadach ogólnych, czyli zastosowanie znajdą widełki wskazane w „postępowaniu zwykłym”.

Stawki w innych sprawach cywilnych

Sprawy cywilne to nie tylko sprawy o zapłatę. Warto więc pamiętać , że np. w sprawach z zakresu:

• • prawa rodzinnego i opiekuńczego,
•  
  • własności, innych praw rzeczowych i prawa o księgach wieczystych,
•  
  • prawa spadkowego,
•  
  • wydania lub opróżnienia nieruchomości,
•  
  • innych spraw, których szeroki katalog znajdziemy w § 8 rozporządzenia,

stawki zastępstwa procesowego zostały określone w odmienny sposób – wskazana została konkretna kwota za dany rodzaj sprawy (np. o ochronę dóbr osobistych i ochronę praw autorskich – 720 zł).

Przykłady spraw o zapłatę

Poniżej przedstawiam kilka przykładów spraw o zapłatę, gdzie klient występuje w różnej pozycji procesowej – raz jest powodem a raz pozwanym, raz jest zastępowany przez profesjonalnego pełnomocnika, a niekiedy samodzielnie dochodzi swoich praw w sądzie. Kluczowe w tych sprawach będzie posługiwanie się wyciągiem (widełkami) z rozporządzeń, które umożliwi sprawne wyliczenie kosztów.

Istotnym jest również zaznajomienie się z pojęciem „wartości przedmiotu sporu”, aby prawidłowo ulokować sprawę w danym zakresie kosztowym.

Zgodnie z art. 19 k.p.c. w sprawach o roszczenia pieniężne (zgłoszone choćby w zamian innego przedmiotu) podana kwota pieniężna stanowi wartość przedmiotu sporu. Z kolei art. 20 k.p.c. precyzuje, że nie wlicza się w tą wartość odsetek, pożytków i kosztów żądanych obok roszczenia głównego. Dla uproszczenia w poniższych przykładach wartość przedmiotu sporu będzie stanowiła suma należności głównych niespłaconych faktur lub kwota udzielonej pożyczki.

Przykład 1

Jan K. udzielił Adamowi B. pożyczki w kwocie 20.000 zł. Adam B. nie zwrócił pożyczki w przewidzianym w umowie terminie, w związku z czym Jan K. wniósł pozew w którym żądał wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym i zasądzenie na jego rzecz kwoty 20.000 zł wraz z odsetkami oraz kosztami procesu.

Jan K. – nie był zastępowany przez profesjonalnego pełnomocnika.
Adam B. – nie był zastępowany przez profesjonalnego pełnomocnika i nie złożył sprzeciwu od wydanego nakazu zapłaty.

W powyższej sprawie sąd zasądził od Adama B. na rzecz Jana K. kwotę 20.000 zł wraz z odsetkami. Sąd nie przyznał Janowi K. kwoty 2.400 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, ponieważ nie był on zastępowany przez profesjonalnego pełnomocnika.

Przykład 2

Jan K. udzielił Adamowi B. pożyczki w kwocie 50.000 zł. Adam B. nie zwrócił pożyczki w przewidzianym w umowie terminie, w związku z czym Jan K. wniósł pozew w którym żądał wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym i zasądzenie na jego rzecz kwoty 50.000 zł wraz z odsetkami oraz kosztami procesu.

Jan K. – był zastępowany przez profesjonalnego pełnomocnika.
Adam B.  – nie był zastępowany przez profesjonalnego pełnomocnika i nie złożył sprzeciwu od wydanego nakazu zapłaty.

W powyższej sprawie sąd zasądził od Adama B. na rzecz Jana K. kwotę 50.000 zł wraz z odsetkami. Dodatkowo, sąd przyznał Janowi K. kwotę 3.600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, albowiem był on zastępowany przez profesjonalnego pełnomocnika.

Przykład 3

Jan K. udzielił Adamowi B. pożyczki w kwocie 15.000 zł. Adam B. nie zwrócił pożyczki w przewidzianym w umowie terminie, w związku z czym Jan K. wniósł pozew w którym żądał wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym i zasądzenie na jego rzecz kwoty 15.000 zł wraz z odsetkami oraz kosztami procesu.

Jan K. – nie był zastępowany przez profesjonalnego pełnomocnika.
Adam B. – był zastępowany przez profesjonalnego pełnomocnika i złożył sprzeciw od wydanego nakazu zapłaty, w którym podniósł między innymi zarzut przedawnienia roszczenia.

W powyższej sprawie sąd uwzględnił zarzut przedawnienia i oddalił powództwo w całości (nie zasądził więc od Adama B. na rzecz Jana K. kwoty udzielonej pożyczki). Z racji tego, że Adam B. był zastępowany przez profesjonalnego pełnomocnika i wygrał sprawę sądową, to sąd przyznał Adamowi B. kwotę 3.600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

W powyższym stanie faktycznym, hipotetycznie, gdyby Jan K. wygrał sprawę (bo Adam B. nie wniósł sprzeciwu od nakazu zapłaty), wówczas Sąd zasądziłby na jego rzecz kwotę udzielonej pożyczki – 15.000 zł wraz z odsetkami. Adam B. podjął jednak obronę swoich praw, skorzystał z pomocy profesjonalnego pełnomocnika, a sąd powództwo oddalił. W takim przypadku to Jan K. obowiązany jest zapłacić na rzecz Adama B. kwotę 3.600 zł tytułem kosztów procesu.

Przykład 4

Jan K. udzielił Adamowi B. pożyczki w kwocie 75.000 zł. Adam B. nie zwrócił pożyczki w przewidzianym w umowie terminie, w związku z czym Jan K. wniósł pozew w którym żądał wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym i zasądzenie na jego rzecz kwoty 75.000 zł wraz z odsetkami oraz kosztami procesu.

Jan K. – był zastępowany przez profesjonalnego pełnomocnika.
Adam B. – nie był zastępowany przez profesjonalnego pełnomocnika i złożył sprzeciw od wydanego nakazu zapłaty, w którym podniósł między innymi zarzut przedawnienia roszczenia.

W powyższej sprawie sąd nie uwzględnił zarzutów pozwanego Adama B. i zasądził od niego na rzecz Jana K. kwotę 75.000 zł wraz z odsetkami. Dodatkowo, sąd przyznał Janowi K. kwotę 5.400 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, albowiem był on zastępowany przez profesjonalnego pełnomocnika.

W powyższym stanie faktycznym, hipotetycznie gdyby Adam B. nie wniósł sprzeciwu od nakazu zapłaty, wówczas Sąd zasądziłby od niego na rzecz Jana K. kwotę udzielonej pożyczki – 75.000 zł wraz z odsetkami. Dodatkowo musiałby ponieść koszty procesu w kwocie 3.600 zł. Adam B. podjął jednak obronę swoich praw i wniósł sprzeciw.W takiej sytuacji sprawa została rozpoznana w postępowaniu zwykłym, a koszty procesu wzrosły z 3.600 zł do 5.400 zł.

Przykład 5

Jan K. pozostawał z Adamem B. w stałej współpracy gospodarczej, gdzie Adam B. zamawiał od Jana K. towar, za który zobowiązany był zapłacić kwotę wskazaną w fakturze VAT.
Jan K. tytułem zrealizowanej umowy sprzedaży, wstawił na rzecz Adama B. cztery faktury VAT na łączną kwotę 30.000 zł:

1. fakturę VAT nr 1 na kwotę 5.000 zł,
2. fakturę VAT nr 2 na kwotę 10.000 zł,
3. fakturę VAT nr 3 na kwotę 5.000 zł,
4. fakturę VAT nr 4 na kwotę 10.000 zł

Adam B. nie zapłacił za ww. faktury, w związku z czym Jan K. wniósł pozew w którym żądał wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym i zasądzenie na jego rzecz kwoty 30.000 zł wraz z odsetkami oraz kosztami procesu.

Jan K. – był zastępowany przez profesjonalnego pełnomocnika.
Adam B. – był zastępowany przez profesjonalnego pełnomocnika i złożył sprzeciw od wydanego nakazu zapłaty, w którym podniósł między innymi zarzut przedawnienia roszczenia.

Częściowe uwzględnienie zarzutów

a) Przy pierwszym stanie faktycznym sąd nie uwzględnił zarzutów pozwanego Adama B. i zasądził od niego na rzecz Jana K. kwotę 30.000 zł wraz z odsetkami. Dodatkowo sąd przyznał Janowi K. kwotę 3.600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, albowiem był on zastępowany przez profesjonalnego pełnomocnika.

Adam B. był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, ale Sąd nie rozstrzygał o kosztach, które poniósł Adam B. w związku z ustanowieniem tego pełnomocnika. Może więc dojść do takiej sytuacji, że Adam B. oprócz obowiązku zapłaty kwoty 3.600 zł na rzecz Jana K. tytułem kosztów procesu, poniesie dodatkowy koszt, na który umówił się ze swoim pełnomocnikiem.

Sąd nie ingeruje w umowę zawartą między klientem a jego pełnomocnikiem, a tym bardziej nie orzeka o kosztach procesu na rzecz osoby, która sprawę sądową przegrała. Adam B. będzie więc musiał rozliczyć się odrębnie ze swoim pełnomocnikiem na warunkach ustalonych w umowie.

b) W drugim stanie faktycznym sąd częściowo uwzględnił zarzutu pozwanego Adama B. Sąd uznał, że roszczenie wynikające z faktury VAT nr 1 i faktury VAT nr 2 (łącznie 15.000 zł) uległo przedawnieniu, natomiast roszczenie wynikające z faktury VAT nr 3 i faktury nr 4 (łącznie 15.000 zł) jest zasadne.

Wyrok Sądu

Zgodnie z powyższym Sąd wydał wyrok zgodnie z którym:

• • w punkcie pierwszym zasądził od Adama B. na rzecz Jana K. kwotę 15.000 zł (tytułem niezapłaconych faktur nr 3 i 4),
•  
  • w punkcie drugim oddalił powództwo w zakresie kwoty 15.000 zł (tytułem faktur nr 1 i 2),
•  
  • w punkcie trzecim orzekł o wzajemnym zniesieniu kosztów procesu.

Orzeczenie o wzajemnym zniesieniu kosztów procesu, sąd oparł na podstawie art. 100 k.p.c. Zgodnie z nim, w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań, koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone.

Sąd może jednak włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu.

Jan K. wygrał proces w połowie. Domagał się zasądzenia kwoty 30.000 zł, a Sąd uwzględnił kwotę 15.000 zł. Przysługuje mu więc kwota 3.600 zł tytułem kosztów procesu od Adama B.

Adam B. również wygrał proces w połowie. Domagał się oddalenia powództwa w całości, tj. co do kwoty 30.000 zł, natomiast Sąd uwzględnił jego stanowisko tylko co do części tej kwoty i oddalił powództwo w zakresie 15.000 zł. Przysługuje mu więc kwota 3.600 zł tytułem kosztów procesu od Jana K.

Skoro więc Adam B. miałby zapłacić na rzecz Jana K. kwotę 3.600 zł tytułem przegrania sprawy w połowie, a jednocześnie Adamowi B. przysługuje od Jana K. kwota 3.600 zł za wygranie sprawy w połowie, to sąd wzajemnie zniósł te koszty. Ostatecznie ani Adam B., ani Jan K. nie są zobowiązani do zapłaty względem siebie żadnych kosztów procesu.

Wyrok sądu a umowa z pełnomocnikami

Powyższe nie przesądza jednak o tym, że – tak jak przy pierwszym stanie faktycznym – Adam B. i Jan K. nie będą musieli rozliczyć się ze swoimi pełnomocnikami. Kwestie te reguluje ich wzajemna umowa, w treść której Sąd nie ingeruje.

Mogło np. dojść do sytuacji, że Jan K. umówił się ze swoim pełnomocnikiem na wynagrodzenie w kwocie odpowiadającej kwotom w przytoczonych rozporządzeniach (w niniejszej sprawie byłoby to 2.400 zł lub 3.600 zł, jeśli pozwany Adam B. wniósłby sprzeciw). Ostatecznie sąd wzajemnie zniósł koszty procesu i Janowi K. nie przysługuje od Adama B. zwrot kosztów procesu w kwocie 3.600 zł.

Niemniej jednak Jan K. umówił się na zapłatę takiej kwoty swojemu pełnomocnikowi i taką też kwotę powinien zapłacić, pomimo że nie będzie to miało odzwierciedlenia w wyroku.